10 misvattingen over schoenen

Dat het dragen van verkeerde schoenen tot zoveel gezondheidsproblemen kon leiden, had ik vroeger niet gedacht. Inmiddels is er meer bekend over welke effecten dit heeft op je voeten en de rest van je lichaam. Tijd om wat misverstanden te benoemen, die in ieder geval mijn gezondheid flink hebben beïnvloed.

1. Een gezonde schoen is een stevige schoen

Mijn allereerste babyschoentjes waren al stevig. De jouwe waarschijnlijk ook? Mijn ouders hadden hier bewust voor gekozen, omdat een stevige schoen een gezonde schoen zou zijn. Wat later in mijn kindertijd vertelde ook de podoloog dat je absoluut verre moest blijven van dunne, soepele schoenen.

Zelfs dit jaar nog dook er een artikel op in het Belgisch Nieuwsblad met het advies van een podoloog dat je absoluut niet op blote voeten moet lopen als je ook maar enige activiteit onderneemt. Zelfs voor een huishoudelijk klusje moest je stevige schoenen aantrekken om je voeten te ondersteunen.

Het idee dat je voeten, met 26 botten en 33 gewrichten (!) een stevig omhulsel nodig hebben dat ze compleet immobiliseert, heerst dus zelfs vandaag de dag nog. Voeten zijn, zoals ons hele lichaam, gemaakt om te bewegen. Doen ze dat niet, dan krijg je vroeg of laat problemen.

Hoewel er al langer vraagtekens worden gezet bij dit uitgangspunt dat stevige schoenen noodzakelijk zijn, is er de laatste jaren pas breder aandacht voor. En het verband tussen voetklachten, zwakke spieren en stijve schoenen wordt steeds opnieuw aangetoond.

2. Een schoen heeft een smalle neus

Het merendeel van de reguliere schoenen heeft een smalle, puntige en (bijna) symmetrische neus. Maar onze voeten zijn verre van symmetrisch en van nature ook niet het smalst bij de tenen. Zelfs wanneer de tweede teen de langste teen is, eindigen de tenen niet in een punt in het midden. Het gevolg van deze onnatuurlijke schoenenvorm is dat de tenen tegen elkaar worden geduwd, of erger nog: onder of over elkaar.

Dit kan op de lange termijn leiden tot kromme en scheve tenen en knobbels bij de gewrichten. En dit leidt op zijn beurt weer tot instabiliteit van de voet, vooral wanneer de grote teen scheef is gaan staan (Hallux Valgus, ook wel bekend onder de Engelse term ‘bunion’) met een verminderd evenwicht tot gevolg. Bovendien kan het pijnklachten veroorzaken.

Dat de tenen vervormd kunnen raken door schoenen is ook al langer bekend. Al in de 19e eeuw doken er advertenties en artikelen op tegen (met name vrouwenschoenen) met smalle neuzen. Waarom dit nog steeds de standaard is, is me een raadsel. Gelukkig worden er tegenwoordig steeds meer merken van minimalistische schoenen opgericht. Deze hebben wel een brede, voetvormige neus. En ze zijn er nu in elke stijl en voor iedere gelegenheid. 

3. Een lage hak is geen hak

Dat hoge hakken ongezond zijn, zullen de meeste mensen wel weten. Met name dat dit tot rugklachten kan leiden. Maar dat het slecht was voor de voeten zelf, daar had ik zelf eigenlijk nog nooit van gehoord. Bovendien tellen lage hakken (tot 4 of 5 cm) niet echt als hak. Als deze ook nog van rubber is, voelt het bovendien niet een hak. De schok wordt immers goed geabsorbeerd. Dat is ook mooie reclame toch? Hakken dragen zonder dat je het merkt. Maar dan merk je ook niet wat het met je lichaam doet!

Overigens zijn volledig platte schoenen zeldzaam in het reguliere segment. Enkele gympen, sandalen en ballerina’s zijn volledig plat, maar de meeste hebben een hielverhoging. Daardoor betekent een ‘platte’ schoen toch al gauw een hak van 2 of 3 cm.

Een hielverhoging zet de voet in een abnormale positie met meer druk komt onder de voorvoet. Hierdoor kun je last krijgen van pijn in de bal van de voet. Ook worden spieren en pezen anders belast en moeten anders functioneren dan wanneer je op blote voeten loopt. Heb je naast een hak ook een smalle, onnatuurlijk gevormde neus en teensprong (omhoog staande neus), dan kunnen ook je tenen niet meer normaal functioneren. Al deze zaken kunnen vervolgens ook weer invloed hebben hogerop in je lichaam, zoals je knieën, heupen, rug of zelfs in je nek.

Waarom zou je überhaupt een hak nodig hebben? Nou, als je niks van de grond kunt voelen door een dikke, stijve zool, loop je waarschijnlijk niet heel lichtjes. En als je hiel steeds tegen de grond aan knalt, doet het zeer. Dus daarom komt demping in beeld. Het kan behoorlijk lastig zijn om deze manier van lopen af te leren, als je jarenlang in reguliere schoenen op de grond hebt lopen bonken.

Als je overstapt naar minimalistische schoenen, kun je daarom kiezen uit opties met meer demping in de zool. Dan heb je wel de voordelen van een brede neus en een platte zool, maar heb je even de tijd om je manier van lopen weer wat lichter te maken. Zelf vind ik het makkelijker om correct te lopen met een zo dun mogelijke zool, omdat je dan precies merkt wat je doet. Maar voor sommige mensen is het juist heel fijn om zo’n overgangsperiode te hebben.

4. Als je iets van de ondergrond kunt voelen, ben je aan nieuwe schoenen toe

Vooral met gympen kan dit weleens gebeuren: naarmate er meer op gelopen is, begin je door de zool heen meer van de grond te voelen. Steentjes, takjes en richels van stoeptegels bijvoorbeeld.  Ik weet nog goed dat ik vroeger dacht dat dit betekende dat ze versleten waren. Want het idee heerste dat je niets hoorde te voelen van de ondergrond. En dus, op het moment dat de voeten juist weer wat grondcontact begonnen te krijgen door het dunner en flexibeler worden van de zool, werden deze schoenen weer afgedaan en vervangen door een nieuw onbeweeglijk paar.

Grondcontact is juist belangrijk voor de informatie vanuit de zenuwen van je voeten naar je hersenen. En een voet heeft ontzettend veel zenuwen! Deze geven aan op wat voor ondergrond je loopt, zodat je voeten en je manier van lopen zich hieraan aan kunnen passen. Om daadwerkelijk aan te kunnen passen heb je, als je schoenen draagt, wel een flexibele schoen nodig die meebeweegt met je voet. In principe voldoen minimalistische schoenen aan deze voorwaarden, hoewel er wel verschil kan zitten in zooldikte van verschillende merken en modellen.

5. Klein maar fijn

De lengtetoegift (extra ruimte voor de tenen) zorgt ervoor dat je bij het afwikkelen van je voet niet met je tenen tegen de rand van de neus aan komt. Zelfs in minimalistische schoenen met een brede neus moet je hier rekening mee houden. Dit principe was mij echter jarenlang totaal onbekend. Ik kan me niet eens herinneren wanneer ik voor het laatst in reguliere schoenen een centimeter aan extra lengte had.

Mogelijk in mijn kindertijd voor de groei? Maar zelfs als je het zou willen, valt dit niet mee in normale schoenen met een hak. Zelfs bij een lage hak glijdt je voet al snel naar voren. Daar had ik zelf ten minste vaak last van. Wanneer de schoen dicht om de tenen zit, heb je dit probleem niet zo snel, want je voet zit te vast om te glijden. Maar goed, dit heeft dus wel de nodige gevolgen voor je tenen.

6. Echt te klein maar (niet meer zo) fijn

Ik denk dat ik niet de enige ben als ik zeg dat ik wel eens te kleine schoenen heb gedragen. Ik heb het met een aantal schoenen gedaan, als bijvoorbeeld mijn maat er niet was. Ook hierbij merkte ik uiteindelijk wel dat het ongemakkelijk zat of zelfs pijn ging doen, maar op de een of andere manier ging er nooit een belletje aan dat dit echt ongezond kon zijn.

De voeten leken zich gewoon in en uit te vouwen en na het dragen weer terug te springen naar hun normale vorm. Maar dat is op de lange termijn niet het geval. Twee keer heb ik te kleine gympen gehad. Een type schoenen dat op zich nog tot de gezondere varianten kan behoren. Maar wanneer je die te klein neemt, eist ook dat zijn tol van je voeten.

7. Gewoon doorbijten

Het lijkt zo logisch, dat pijn duidt op een ongezonde situatie. Maar toch is dit niet altijd vanzelfsprekend. Pijn leek in mijn omgeving eerder een proef voor je uithoudingsvermogen. Gewoon doorbijten als je die schoenen wilt dragen. Nu weet ik dat er een goede reden is voor die pijn. Dat de huid bekneld raakt en schuurt (blaren en eksterogen), dat de botten en pezen in een onnatuurlijke hoek gedwongen worden en dat de nagels knel komen te zitten (blauwe of gescheurde nagels).

Gelukkig is die tijd voor mij voorbij! Ik ben nu zeer kritisch, zelfs bij minimalistische schoenen. Als ik drukpunten voel, met name bij de tenen, zijn die schoenen geen optie. Je voeten horen niet bekneld te zitten in schoenen, maar de vrijheid te hebben om zich goed te kunnen bewegen.

8. Vermoeide voeten horen erbij

Na een dagje uit lekker met je voeten in een warm voetenbad. Daar knapt een mens van op! Logisch dat ze vermoeid aanvoelen, ze hebben toch de hele dag gewerkt? Maar in feite hebben ze juist de hele dag bekneld gezeten en zijn ze niet goed doorbloed geweest. Geen wonder dat ze zo aanvoelen.

Tegenwoordig heb ik wel eens spierpijn mijn voeten (de volgende dag). Dat is een teken dat ze hard hebben gewerkt. Maar vroeger voelden ze na een dagje winkelen diezelfde avond zwaar en pijnlijk aan. Die dagen zijn absoluut voorbij!

9. Wie mooi wil zijn moet pijn lijden

Bij schoenen lijkt er lang een tweedeling te hebben bestaan tussen mooi en oncomfortabel, en lelijk en comfortabel. Het is vrij normaal om schoenen te hebben die niet echt lekker zitten, maar als je ze heel mooi vindt, neem je ze toch. Wat ben ik blij dat deze tegenstelling tegenwoordig echt niet meer opgaat! Er is inmiddels zoveel keuze aan minimalistische schoenen, in allerlei stijlen, dat je absoluut mooie én comfortabele schoenen kunt dragen.

10. Platte schoenen zijn niet sexy

Tot de komst van de minimalistische schoenen van vandaag was dit misschien waar. Schoenen met een lage hak zijn al snel tuttig, ouderwets of komen over als een orthopedische schoen. Sommige bijna platte schoenen hebben weer hele dikke, grove zolen, waardoor het gehele uiterlijk wat plomp kan worden. Voordat ik overging op minimalistische schoenen vond ik het sowieso lastig om wat leuks te vinden. Nu heb ik eigenlijk meer keuze dan voorheen!

Omdat minimalistische schoenen een volledige platte, dunne zool hebben, komt de vorm van een schoen er naar mijn mening veel mooier door uit. Ik vind ze vaak veel eleganter dan een net niet platte schoen. Bovendien kun je je er volledig door bewegen. Als dat niet sexy is?